Από τον Παναγιώτη Α. Σκλαβούνο.
Τα Ελληνικά σκακιστικά βιβλία και ο Τ. Σιαπέρας

Ο καλύτερος τρόπος να βελτιώσει κανείς το παίξιμό του στο σκάκι είναι η συμμετοχή σε αγώνες με την, αρχική τουλάχιστον, καθοδήγηση ενός ισχυρού σκακιστή - προπονητή. Πολλοί έμαθαν σκάκι από σκακιστικά βιβλία (που λειτούργησαν ως "μέθοδοι άνευ διδασκάλου") και εξακολουθούν , σε συνδυασμό με τα σκακιστικά δημοσιεύματα στον τύπο, να είναι ο συνηθισμένος τρόπος προσέγγισης νέων παικτών στο άθλημα.

Και ποιος δεν θυμάται τα δύο βιβλία του Τριαντάφυλλου Σιαπέρα "Το Σκάκι" , τόμος 1 και τόμος 2, που για δύο δεκαετίες (1967 - 1986) σχεδόν μονοπώλησαν την Ελληνική Σκακιστική βιβλιογραφία και δίδαξαν με συστηματικό και κατανοητό τρόπο σε δύο γενιές τα μυστικά του σκακιού. Ήταν τα μόνα διδακτικά βιβλία σκακιού, που γράφηκαν απευθείας στα Ελληνικά από έναν άνθρωπο γεμάτο ευγένεια, υπομονή και κρυφή παρακαταθήκη γνώσεων.

Ο Τριαντάφυλλος Σιαπέρας (πρόσφατα συμπληρώθηκαν δύο έτη από τον πρόωρο θάνατό του) υπήρξε μία προσωπικότητα στο χώρο του ελληνικού σκακιού και ο ιδανικός δάσκαλος. Φέρνοντας εμπειρίες από την σκακιστικά ανεπτυγμένη Γιουγκοσλαβία, όπου είχε ζήσει (και διαπρέψει στη σύνθεση σκακιστικών προβλημάτων) ως τα είκοσί του χρόνια, προώθησε την αγωνιστική κίνηση για μία δεκαπενταετία στη Θεσσαλονίκη και αργότερα στη γραμματεία της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας στην Αθήνα. Ήταν ο δημιουργός του κορυφαίου σκακιστικού περιοδικού "Ελληνικά Σκακιστικά Χρονικά" και πρωτοπόρος των σκακιστικών στηλών στις Αθηναϊκές εφημερίδες. Δύο φορές πρωταθλητής Ελλάδας, δεν επεδίωξε συνεχείς συμμετοχές σε πρωταθλήματα (άλλωστε το παιχνίδι του δεν διακρινόταν από μαχητικότητα αλλά από θεωρητική κατάρτιση), έγινε όμως ο πρώτος Έλληνας που πήρε τον τίτλο του "διεθνούς μετρ" και έφθασε βαθμολογία ΕΛΟ πάνω από 2400.

Ας δούμε παρτίδα του από την Ολυμπιάδα του Λουγκάνο :

Σιαπέρας - Χέινς (1968)
1. ε4 ε6 2. δ4 δ5 3. Ιδ2 Ιζ6 4. ε5 Ιζδ7 5. Αδ3 γ5
6.γ3 Ιγ6 7. Ιε2 Ββ6 8. Ιζ3 γ:δ4 9. γ:δ4 ζ6 10.ε:ζ6 Ι:ζ6
11. 0-0 Αδ6 12. Ιγ3 0-0 13. Αε3 Αδ7 14.Ια4 Βδ8 15.Πγ1 ε5
16.Π:γ6 Α:γ6 17. δ:ε5 Βε8 18. ε:ζ6 Α:α4 19.β3 Αδ7 20.ζ:η7 Ρ:η7
21. Βα1+ Ρη8 22.Αθ6 Πζ7 23.Ιη5 Αε5 24.Ββ1 Πζ6 25.Α:θ7+ Ρθ8
26.Πε1 Π:θ6 27. Π:ε5 Βθ5

Βλέπετε με ποια κίνηση τα λευκά ανάγκασαν τον αντίπαλό τους να εγκαταλείψει ;

ΛΥΣΗ : Προφανώς 28. Πε8+ αφού ανοίγει η γραμμή για την απειλή Ββ2+ που θα καταλήξει σε ματ (ακόμη και αν 28 ...Ρη7 29.Ββ2+ Πζ6 30.Πε7+ και τα λευκά κερδίζουν).

@ Εκτός από τα δύο κλασσικά βιβλία του Τ. Σιαπέρα, η Ελληνική Σκακιστική Βιβλιογραφία πλουτίσθηκε τα τελευταία χρόνια με νέους τίτλους. 1/4λα τα ελληνικά βιβλία, το περιοδικό "Σαχ", καθώς και ξένα βιβλία και περιοδικά, μπορείτε να βρείτε στο ειδικό βιβλιοπωλείο για σκάκι "Κάισσα" (Καλλιδρομίου 8 και Ιπποκράτους, Αθήνα, και στα υποκαταστήματά του στην Θεσσαλονίκη, Πειραιά και Γλυφάδα). Αντιπροσωπευτικοί τίτλοι ακολουθούν :


Σκακιστικοί σύλλογοι στην περιοχή Αττικής

Είχαμε γράψει ότι ο καλύτερος τρόπος για να βελτιώσει κάποιος το παίξιμό του στο σκάκι είναι η συμμετοχή του σε αγώνες, με την αρχική τουλάχιστον καθοδήγηση ενός ισχυρού παίκτη - προπονητή. Πώς όμως μπορεί κανείς να παίζει σε επίσημους σκακιστικούς αγώνες και πού μπορεί να βρει ισχυρούς παίκτες και προπονητές ;

Το αγωνιστικό σκάκι είναι άθλημα υπό την αιγίδα της ΓΓΑ. 1/4ταν παίζονται επίσημες παρτίδες, ισχύουν τυποποιημένοι κανονισμοί : καταγραφή των κινήσεων και από τους δύο αντιπάλους, χρήση διπλών χρονομέτρων που λειτουργούν εναλλάξ, ένα για κάθε παίκτη που έχει σειρά να κάνει την κίνησή του, υποχρεωτική μετακίνηση όποιου κομματιού εθίγη και απαγόρευση ανάκλησης κινήσεων. Πέραν από την εφαρμογή των γνώσεών τους στη σκακιστική θεωρία και την επίδειξη των συνδυαστικών τους ικανοτήτων, οι παίκτες πρέπει να είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν την ψυχολογία και την ένταση μίας επίσημης αναμέτρησης. Να μάθουν να κρατούν πάντα σε εγρήγορση και ισορροπία τη λογική και το ένστικτο προς εκτίμηση των θέσεων που μπορούν να προκύψουν σε κάθε φάση της παρτίδας. Να έχουν εμμονή στον στόχο τους αλλά και υπομονή στην πορεία τους προς αυτόν. Για να αντεπεξέλθουν, βέβαια, στις προηγούμενες απαιτήσεις, πρέπει να διαθέτουν, πάνω από όλα, φυσική και πνευματική κατάσταση καλή.

Σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν αθλητικά σωματεία όπου καλλιεργείται το αγωνιστικό σκάκι σαν άθλημα ατομικό αλλά και ομαδικό ( στην περίπτωση αυτή οι δύο ομάδες παρατάσσουν αντιμέτωπους κατά σειράν αξιολόγησης τους παίκτες τους) αλλά και σωματεία αποκλειστικά σκακιστικά ή Πνευματικά Κέντρα, που καλλιεργούν το σκάκι ως εκδήλωση πολιτισμού.

Μόνον στην Αττική, εγγεγραμμένα στην Ελληνική Σκακιστική Ομοσπονδία (ΕΣΟ, Συγγρού 25, τηλ. 9220972 ) είναι περί τα 80 σωματεία, εκ των οποίων τα 40 ενεργά. Σε επικοινωνία σας με την ΕΣΟ μπορείτε να πληροφορηθείτε ποίο σωματείο εδρεύει κοντά στον τόπο διαμονής σας.

Τα σωματεία της Αττικής συνδέονται και μέσα από την Τοπική τους Ένωση Σκακιστικών Σωματείων Νομού Αττικής (ΕΣΣΝΑ), όπως συμβαίνει και στην Βόρεια Ελλάδα, την Κρήτη και σε άλλες περιοχές όπου έχουν ιδρυθεί τοπικές ενώσεις.

Μεταξύ των γνωστότερων για το σκακιστικό τμήμα τους σωματείων της Αττικής είναι οι σύλλογοι : Πανελλήνιος Γ. Σ. (κ. Κολυβάς 6545109), Πειραϊκός Ο. Σ. (κ. Μπόγδανος 9827721), Ε.Ε.Σ. Κορυδαλού (κ. Νικολόπουλος 2465526 ) , Σ.Ο. Ηλιούπολης ( κ. Ζαχείλας 9962191), Σ.Ο. Καλιθέας (κ. Δρεπανιώτης 9581791), Σ.Ο. Παγκρατίου (κ. Αλβας 2236765), Σ.Ο. Περιστερίου (κ. Παπαναστασίου 5716808).

Επίσημοι αγώνες γίνονται συνήθως Σαββατοκύριακα. 1/4μως στα εντευκτήρια όλων των σωματείων υπάρχουν και τακτές μέρες συγκέντρωσης για προπόνηση και φιλικές παρτίδες και στα μέσα της εβδομάδας. Το κύριο βάρος των προπονήσεων κατευθύνεται προς τη νέα γενιά, με σκοπό την ανάδειξη ταλέντων, ενώ σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζουν και οι σύλλογοι γονέων στα σχολεία.

Η Τοπική Ένωση έχει επιδείξει σημαντικό έργο διοργανώνοντας κάθε χρόνο μαζικές εκδηλώσεις και τακτά πρωταθλήματα , όπως τα τοπικά διασυλλογικά Αττικής, τα ατομικά πρωταθλήματα Αττικής ανδρών, γυναικών, νεανίδων, εφήβων, παίδων και πολλά φιλικά διασυλλογικά τουρνουά.

Από τα πρωταθλήματα αυτά είναι και η παρτίδα που ακολουθεί:

Η. Κουρκουνάκης : α) Από την ιστορία του σκακιού
β) Σκάκι και σύγχρονη κοινωνία
Δ. Βανδώρος : Η τέχνη του ματ
Γκούφελντ (μετ. Τ. Σιαπέρας) : Γκάρυ Κασπάροβ
Λάσκερ (μετ. Τ. Κωνσταντινίδης) : Μαθήματα σκακιού
Μακλίοντ (μετ. Γεωργιάδης, Κόκκινος) : α)Σκάκι για παιδιά β) Σκάκι για προχωρημένους
Π. Κωνσταντινίδης : Το χιουμοριστικό σκάκι
Οδ. Βαζελάκης : Σκάκι, Κανόνες και κανονισμοί
Α. Διαμαντίδης : Σκάκι και φιλοτελισμός
Κότοβ (μετάφραση) : α)Πώς να γίνεις μεγάλος μετρ β)Σκέψου όπως ένας μεγάλος μετρ.
Tσαραπατσάνης - Μακρίδης (Τοπικό διασυλλογικό Αττικής 1994)
1.ε4 ε6 2.δ3 δ5 3.Iδ2 γ5 4.Iηζ3 Iγ6 5.η3 Iζ6
6.Aη2 Aε7 7.0-0 0-0 8.ε5 Iδ7 9.Πε1 Bγ7 10.Bε2 Iβ4
11.Iζ1 δ4 12.θ4 β6 13.Iη5 Aβ7 14.A:β7 B:β7 15.α3 Iγ6
16.Aζ4 θ6 17.Iζ3 Πζδ8 18.I3θ2 Iζ8 19.Bθ5 Iη6 20.Iη4 I:ζ4
21.η:ζ4 Iα5 22.Iη3 Παγ8 23.Iε4 Pζ8 24.ζ5! ε:ζ5 25.I:θ6 η:θ6
26.B:θ6+ Pε8

Βλέπετε πώς τα λευκά ολοκλήρωσαν τον συνδυασμό τους, κερδίζοντας υλικό ;

27.Iζ6+ A:ζ6 28.ε:ζ6+ Pδ7 29.Πε7+ Pγ6 30.Π:β7 1-0


Η στόφα των πρωταθλητών

Τη χρονιά που μας πέρασε ένας νέος παίκτης έφθασε στην κορυφή της σκακιστικής ιεραρχίας. Ήταν ο εικοσάχρονος Ρώσος Βλαντιμίρ Κράμνικ. Θα είναι άραγε ο επόμενος παγκόσμιος πρωταθλητής;

Ο Βλαντιμίρ Κράμνικ, άλλοτε μαθητής και αναλυτής του Κασπάροβ, κατέπληξε πέρσι με τις επιδόσεις του και δίκαια κατέληξε να συγκατοικεί στην κορυφή της βαθμολογίας ΕΛΟ με τον μεγάλο Ρωσοαρμένιο σκακιστή.

Φέτος, στο τουρνουά VSB της Ολλανδίας, έχασε δύο παρτίδες (την μία από τον ίδιο τον Κασπάροβ) και υποχώρησε στην παγκόσμια κατάταξη.

Κασπάροβ - Κράμνικ, τουρνουά VSB , Ολλανδία 1996

1. ε4 γ5 2. Iγ3 Iγ6 3. Iηε2 δ6 4. δ4 γ:δ4 5. I:δ4 Iζ6
6. Aη5 ε6 7. Bδ2 Aε7 8. O-O-O I:δ4 9. B:δ4 α6 10. ζ4 β5
11. A:ζ6 η:ζ6 12.Aδ3 Bγ7 13. Bε3 Bγ5 14. Bη3 β4 15. Iε2 α5
16. Pβ1 Pζ8 17. Bθ3 θ5 18. Πγ1 δ5 19. ε:δ5 B:δ5 20. ζ5 α4
21. Πθε1 Πβ8 22. Iζ4 Bδ6 23. Bζ3 ε5 24. Iδ5 Aδ8 25. Aε4 Bγ5
26. γ3 β:γ3 27. Π:γ3 Bδ6 28. Πδ1 Aβ6 29. I:β6 B:β6 30. Πγ2 Pη7
31. α3 Pθ6 32. Πδδ2 Aβ7 33. A:β7 B:β7 34. Πγ6 Πθγ8 35. Π:ζ6+ Pη5
36. Π:ζ7 B:ζ3 37. η:ζ3 Πγ3 38. Πη2+ Pζ4 39. ζ6 Π:ζ3 40. Πε7 Πζ8
41. ζ7 Pζ5 42. Πη8 Pζ6 43. Π:ε5 1-0

1/4μως οι πρόσφατες πρωτιές του στα τουρνουά "Μελοντί Αμπέρ" των Παρισίων και "Κρεμλίν σταρς" στη Μόσχα (που όμως δεν ήσαν αγώνες με κανονικό χρόνο σκέψης και δεν θα αξιολογηθούν για την βαθμολογία ΕΛΟ) τον έφεραν πάλι στην επικαιρότητα, αφού μάλιστα, στη διοργάνωση της Μόσχας, νίκησε τον Κασπάροβ στον τελικό και ξεπέρασε ένα ταμπού.

Πρόκειται για ένα παίκτη - πρότυπο, με σεμνό χαρακτήρα, που, χωρίς να έχει μπλεχτεί στις διαμάχες των επαγγελματιών σκακιστών με την Διεθνή Ομοσπονδία, δεν παύει να είναι επαγγελματίας του σκακιού. Η σεμνότητα του Κράμνικ συχνά τον οδηγεί σε αποδοχή προτάσεων ισοπαλίας των αντιπάλων του, σε βαθμό που να του προσάπτεται έλλειψη μαχητικότητας και πολεμικού ενστίκτου. Χωρίς όμως τα δύο αυτά στοιχεία, που θεωρούνται απαραίτητα για τον αθλητικό επαγγελματισμό της εποχής μας, θα μπορέσει ο νεαρός να γίνει κάποτε παγκόσμιος πρωταθλητής ;

Ας μην ξεχνάμε ότι, σε παλαιότερες εποχές, που οι απαιτήσεις δεν ήσαν τόσο σκληρές, μεγάλοι σκακιστές - όπως ο Πωλ Κέρες - δεν αξιώθηκαν ποτέ τον παγκόσμιο τίτλο. Ο Μποτβίνικ, που πήρε αυτός τον τίτλο αντί του Κέρες, είχε πει : "Είναι ένας ευγενικός άνθρωπος. 1/4ταν πρέπει να κερδίσει, δεν αποφασίζει να κατατροπώσει τον αντίπαλο. Το σκάκι είναι ένα παιχνίδι για ισχυρούς ανθρώπους με ισχυρό χαρακτήρα".

Πόσο θυμίζουν αυτά τα λόγια τη φιλοσοφία του Λάσκερ, που υπήρξε παγκόσμιος πρωταθλητής περισσότερο διάστημα από οιονδήποτε άλλο και είχε τις περισσότερες οικονομικές απολαβές, ως την εποχή εκείνη, από τον τίτλο αυτό : "Το σκάκι είναι σκληρός αγώνας όπως ο αγώνας της ζωής" (βλέπε Εμμανουήλ Λάσκερ : "Μαθήματα Σκακιού", Έκδοση Πνευματικής Εστίας Βούλας). Πόσο θυμίζουν όλα αυτά το πείσμα του ίδιου του Μποτβίνικ όταν ανέκτησε τρεις φορές τον παγκόσμιο τίτλο. 'Oταν συμβούλευσε το νεαρό τότε Κασπάροβ να παίξει το παιχνίδι των ισοπαλιών και να σπάσει τα νεύρα του αντιπάλου του στο πρώτο εκείνο ματς Κάρποβ - Κασπάροβ, που από 5-0 υπέρ του Κάρποβ έφθασε 5-3 και διακόπηκε γιατί είχε επέλθει πρόβλημα στην υγεία του Κάρποβ.

"Για να γίνεις παγκόσμιος πρωταθλητής, δεν χρειάζεται μόνο να είσαι ισχυρός σκακιστής, αλλά και ισχυρό δείγμα ανθρώπου " είχε πει κάποτε ο Κασπάροβ. Για να αποδείξει ίσως τους ισχυρισμούς του έφτιαξε και έγινε παγκόσμιος πρωταθλητής της δικής του Ένωσης επαγγελματιών σκακιστών, που είναι ανταγωνιστική προς την διεθνή Σκακιστική Ομοσπονδία.

Με το μπέρδεμα, όμως, που επικρατεί πλέον στα παγκόσμια πρωταθλήματα, ίσως τα επόμενα χρόνια δεν θα έχει νόημα να μιλάμε για έναν καθολικά αποδεκτό Παγκόσμιο Πρωταθλητή . Εκτός αν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές θεωρείται ότι έχουν τον ατσάλινο χαρακτήρα που προσδιορίζει τους πρωταθλητές, όπως αυτός ο χαρακτήρας περιγράφηκε πιο πάνω...