Η στήλη του σκακιού

Τεχνητή νοημοσύνη και όχι μόνο.

από τον Παναγιώτη Σκλαβούνο.


Τελικά, αυτό που όλοι φοβόμασταν πως κάποτε θα γίνει, ήδη έχει αρχίσει; Θα αντικαταστήσει η μηχανή το δημιουργό της;


Mόλις μετά τη νίκη του υπολογιστή επί του Γκάρυ Κασπάροβ, στο επαναληπτικό ματς της Νέας Υόρκης, πολλοί άρχισαν να αναρωτιούνται για το μέλλον του παιχνιδιού του σκακιού.

Η συνηθισμένη απάντηση είναι ότι τα αυτοκίνητα τρέχουν πιο γρήγορα από τους ανθρώπους, οι μπουλντόζες σηκώνουν μεγαλύτερα βάρη και γενικώς οι μηχανές, που έφτιαξε ο άνθρωπος, υπερτερούν στην εκτέλεση εργασιών σαφώς περιγραμμένων και μονότονων. Στον βαθμό που το παιχνίδι του σκακιού είναι κλειστά περιγραμμένο και βασίζεται σε μονοτονία υπολογισμών, οι μηχανές αποδίδουν περισσότερο.

Αλλά γιατί το σκάκι χρησίμευσε ως "λυδία λίθος της Τεχνητής Νοημοσύνης" και η έρευνα έπεσε με μανία να εκπορθήσει αυτό "το οχυρό του ανθρώπου"; Διότι το παίξιμο του σκακιού δε θεωρείται αποτέλεσμα μονότονων υπολογισμών αλλά αποτέλεσμα αλληλένδετων διανοητικών διεργασιών, που μπορούν να περιγραφούν ως "νοημοσύνη". Πρόσφατα, μάλιστα, ο συνάδελφος πολ. μηχανικός Πάτροκλος Κόντος πραγματεύθηκε μία μέθοδο αποτίμησης της νοημοσύνης των παικτών μέσω του σκακιού.

Το 1950, ο Άγγλος Άλεν Τιούρινγκ, πρωτοπόρος στην ανάπτυξη των υπολογιστών, τύπος αθλητικός και έξυπνος ... μέχρι τρέλλας, που αποκρυπτογραφούσε τα γερμανικά σήματα στη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και πέθανε στα 41 του κατά τη διάρκεια ενός πειράματος χημείας (μερικοί είπαν ότι αυτοκτόνησε), ο πρώτος που έφτιαξε σκακιστικό πρόγραμμα (με μολύβι και χαρτί), είχε γράψει το προφητικό άρθρο : "Υπολογιστικές Μηχανές και Νοημοσύνη". Το άρθρο άρχιζε με τη φράση : "Εισάγω το ερώτημα : Μπορούν οι μηχανές να σκέφτονται ;" Και κατέληγε ότι η φράση είναι πολύ θεωρητική και φορτωμένη από έννοιες. Μπορεί όμως να τύχει απάντησης, για κάθε ξεχωριστή περίπτωση, μέσω του λεγόμενου "Τιούρινγκ τεστ". Αν πάρουμε το σκάκι για παράδειγμα, το Τιούρινγκ τεστ έγκειται στο εξής : Αν κάποιος σκακιστής παίζει δύο παρτίδες χωρίς να γνωρίζει της ταυτότητας των αντιπάλων του και δεν μπορεί να ξεχωρίσει ποιος αντίπαλος είναι άνθρωπος και ποιος μηχανή, η μηχανή τότε συμπεριφέρεται σα να έχει νοημοσύνη.

"Μερικές φορές νόμιζα ότι έπαιζα με άνθρωπο" είπε ο Κασπάροβ. Δηλαδή η αίσθηση της νοημοσύνης του αντιπάλου είναι υποκειμενική !

Ο Κασπάροβ είχε την αίσθηση ότι έπαιζε με άνθρωπο διότι ορισμένες κινήσεις, από όσες του απαντούσε το κομπιούτερ, θα σκεφτόταν να τις παίξει και αυτός. Δηλαδή, το σκάκι "των πρωταθλητών" μοιάζει όλο και περισσότερο με το σκάκι "των μηχανών". Αφού συμβαίνει κάτι τέτοιο, το σκάκι "των πρωταθλητών" ίσως συναντήσει δυσκολίες επιβεβαίωσης στο μέλλον.

Όμως, ο υποκειμενικός τρόπος αντιμετώπισης του παιχνιδιού (και του αντιπάλου), το "ρομαντικό σκάκι", θα παραμένει ενδιαφέρων και δυσαναπλήρωτος.

Για όσους αγαπούν το "ρομαντικό σκάκι", συνιστούμε το νέο πρωτότυπο περιοδικό "Σκακιστικά δρώμενα και όχι μόνο ". Διατίθεται στα βιβλιοπωλεία "Παντελίδης" και "Κάισσα" και από το μετρ Ανδρέα Παπασταυρόπουλο (τηλ. 01/9326-849), που έχει γράψει σχεδόν όλα τα κείμενα του περιοδικού! ΄Ενα απόσπασμα ακολουθεί :

Το σκάκι είναι ιδανικό για να διοχετεύει κάποιος μερικές "τρελές" και "καταστροφικές" ή "αυτοκαταστροφικές" παρορμήσεις, που μπορεί να έχει, χωρίς να κινδυνεύει να τιμωρηθεί από τον κοινωνικό περίγυρο ή να απομονωθεί ή ακόμα και να παραπεμφθεί προς συνέτιση σε κάποιο ειδικό χώρο! ...Έχει περιθώρια σε μία παρτίδα να πειραματιστεί σε κάτι εντελώς άγνωστο ή να παίξει μία κίνηση που δεν ξέρει πού θα τον οδηγήσει ή ακόμα ξέροντας ότι θα οδηγηθεί σίγουρα στο χάος! Και δεν εννοώ μόνο αυτούς που παίζουν το λεγόμενο ιδιόρρυθμο σκάκι - κάπου εκεί ανήκω κι εγώ. Εννοώ και τους πολύ συγκροτημένους και ισχυρότατους σκακιστές - διεθνούς βεληνεκούς- οι οποίοι σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να παίξουν μία κίνηση "τρελή" ή "λανθασμένη" ενώ το επίπεδό τους λογικά θα απέρριπτε μια τέτοια κίνηση.

Σε εφαρμογή των λόγων αυτών, δημοσιεύουμε μία παρτίδα, που περιέχεται στο περιοδικό και κινείται έξω από τις πεπατημένες οδούς ανάπτυξης του παιχνιδιού. Ο Ανδρέας Παπασταυρόπουλος αγωνίζεται να νικήσει (σε πρωτοτυπία) τον αντίπαλό του :

Φροσινός Γιάννης - Παπασταυρόπουλος Ανδρέας
1.β4 η5 2.Αβ2 Ιζ6 3.γ4 Αη7 4.δ4 θ5 5.Ιζ3 η4 6.Ιθ4 δ5 7.γ5 Ιε4
8.η3 Αζ6 9.Ιη2 θ4 10.ζ3 θ:η3 11.ζ:ε4 Π:θ2 12.Πη1 δ:ε4 13.ε3 Βδ5 14.Ιγ3 Βζ5
15.Βγ2 Βζ3 16.Ι:ε4 Αζ5 17.Ι:ζ6+ ε:ζ6 18.Βδ2 Ιγ6 19.Αβ5 Αε4 20.Αζ1 α5 21.β5 Ιβ4
22.Πγ1 Ι:α2 23.Πα1 Ιβ4 24.Πγ1 ζ5 25.Πγ3 Ρζ8 26.Αα3 Πε8 27.γ6 β:γ6 28.β:γ6 Ρη8
29.Α:β4 α:β4 30.Πγ1 Α:γ6 31.δ5 Α:δ5 32.Π:γ7 ζ4 33.Πδ7 Π:η2 34.Π:η2 Π:ε3+ 35.Πε2 Βζ2+
36.Ρδ1 Β:ζ1+ 37.Ργ2 Αε4+ 38.Ρβ2 Ββ1 ματ.


<-- (προηγούμενη σελίδα)

© 1996-97 Περιοδικό ΚυβερνοΓράφοι - Αλέξανδρος Μπούκουρης