Pa(n)x Romana

Δόξα τω Θεώ, εδώ έχουμε ειρήνη...

....αυτό όμως δε μας εμποδίζει να αγωνιζόμαστε για να σταματήσουν οι πόλεμοι, κάθε είδους πόλεμοι.Ούτε μας εμποδίζει να μιλάμε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας, την αποξένωση τών ανθρώπων,τη φτώχεια,την αλλοτρίωση που μάς απειλεί...Ας γνωρίσουμε λοιπόν από κοντά ένα από τα πιο γνωστά ελληνικά συγκροτήματα που με τη μουσική και -κυρίως- με το στίχο τους φέρνουν στην επιφάνεια όλα αυτά που μας ευαισθητοποιούν (ή που θα έπρεπε να μας ευαισθητοποιούν).Ο λόγος φυσικά για τους Panx Romana,που με τη συνέντευξη αυτή κάνουν την πρώτη τους γνωριμία με τους χρήστες του Internet.

Γιατί “Panx” Romana;Υπάρχει καμιά σχέση με το πανκ;

Ναι, υποδηλώνει τις ρίζες μας. Από τη στιγμή που ξεκινήσαμε εμείς μέσα από το πανκ ως άτομα, ως ξεχωριστές προσωπικότητες, κάναμε και αυτό το λογοπαίγνιο με την Panx Romana (σ.σ.σημαίνει στά λατινικά “ρωμαϊκή ειρήνη”),βάζοντας και αυτό το “n”.

Θεωρείτε ότι τώρα είστε ένα πανκ συγκρότημα;

Τό σημαντικό είναι να καταλαβαίνουμε τι είναι το πανκ και πώς μπορεί να υπάρχει το πανκ επάνω σου.Δεν είναι τόσο θέμα μουσικής και εξωτερικής εμφάνισης όσο ένας τρόπος σκέψης,ένας τρόπος ζωής,κάτι εναλλακτικό σχετικά με αυτά που έχουμε συνηθίσει.Δηλαδή είναι κάτι που υπάρχει μέσα μας,ένας τρόπος έκφρασης. Δεν παίζουμε σε πολιτικές εκδηλώσεις, προσέχουμε π.χ. το εισιτήριο σε διάφορες συναυλίες να είναι χαμηλό, δηλαδή προσέχουμε κάποιες λεπτομέρειες περισσότερο από άλλα συγκροτήματα, που δεν τα ενδιαφέρει ούτε πόσο θα πουλιέται ο δίσκος τους ούτε πόσο θα είναι το εισιτήριο στις συναυλίες τους,με άλλα λόγια, πόσο προσιτό θα είναι για ένα μεγάλο μέρος του κοινού που δεν έχει οικονομική άνεση.Το σημαντικότερο όμως είναι να δίνουμε στο κοινό μας κάποια ερεθίσματα μέσω των στίχων μας,έτσι ώστε θίγοντας κάποια κοινωνικοπολιτικά θέματα να τους δώσουμε τα εφόδια να σκεφτούν κάτι παραπάνω.

Δηλαδή, να τους προβληματίσετε....

Κοίταξε,επειδή αυτό το μουσικό στιλ το ακούν περισσότερο άτομα από μικρές ηλικίες,πιστεύουμε ότι αυτά τα παιδιά χρειάζονται κάποια πληροφόρηση πάνω σέ θέματα στα οποία δε μπορούν να ενημερωθούν από τις εφημερίδες ούτε από τα περιοδικά που κυκλοφορούν στα περίπτερα. Δηλαδή σε θέματα όπως ο στρατός, η σχέση του νέου με την παιδεία, με το κράτος, τα ναρκωτικά κτλ. Πάντα υπάρχουν αναφορές μέσα από τους στίχους μας, μέσα από αρθράκια που γράφουμε σε κάποια έντυπα που υπάρχουν μέσα στους δίσκους, σε αυτά τα καυτά θέματα που, πιστεύουμε ότι οι πιο νέοι μπορούν να τα ακούσουν από εμάς πολύ πιο εύκολα από ό,τι θα τα ακούγανε από κάποιον καλοντυμένο με κουστούμι που θα εμφανιστεί στην τηλεόραση και θα μιλάει εντελώς ψυχρά και ξερά.

Κάτι καινούριο στο δισκογραφικό ορίζοντα;

Σε λίγο θα κυκλοφορήσει ένα διπλό single και CD που λέγεται ΔΙΑΓΩΓΗ ΚΟΣΜΙΑ και τον Οκτώβρη μπαίνουμε στο στούντιο για να γράψουμε ένα καινούργιο LP. Έχουμε να κυκλοφορήσουμε δίσκο από το 1993.Υπολογίζουμε ότι αυτό θα είναι έτοιμο να βγει γύρω στο Πάσχα του 1997, αν πάνε όλα καλά, φυσικά...

Πού οφείλεται αυτή η δισκογραφική “απραξία”-περίπου τέσσερα χρόνια;

Κοίτα, εμείς δεν ασχολούμαστε αποκλειστικά και μόνο με τη μουσική, έχουμε τις δικές μας δουλειές, ένα από τα μέλη μας έχει και παιδί.

Ναι, αυτές οι συνθήκες είναι γνωστές, όλοι εμείς οι κάπως παλιοί στο χώρο του ελληνικού ροκ αντιμετωπίζουμε παρόμοιες καταστάσεις. Αλλά μέσα στα τέσσερα αυτά χρόνια δεν υπήρχε η χρονική άνεση να γίνει αυτός ο δίσκος νωρίτερα;

Ναι, υπήρχε, όμως στο διάστημα αυτό αλλάξαμε τρία μέλη. Αυτή τη στιγμή, ο μπασίστας που έχουμε είναι ο τρίτος κατά σειρά που μπαίνει στο συγκρότημα. Όλες αυτές οι αλλαγές απαιτούν χρόνο για να προσαρμοστεί το καινούριο μέλος, να μάθει τα παλιά κομμάτια και φυσικά να βγουν και νέα.

Πιστεύετε ότι το στιλ σας -που βρίσκω ότι είναι πολύ χαρακτηριστικό και θα μπορούσα να πω “εξειδικευμένο”- έχει υποστεί μεταβολές με το πέρασμα του χρόνου;

Ουσιαστικές αλλαγές όχι, δεν έχουν γίνει. Αλλά με τον καιρό επιδρούν και νέα ακούσματα. Εμείς ξεκινήσαμε ακούγοντας Sex Pistols, Clash και άλλα παρόμοια, μετά όμως τα ακούσματά μας διευρύνθηκαν, μπήκαν επιρροές π.χ. από Motorhead, Bad Religion κτλ. Αυτά όσον αφορά τη μουσική, γιατί από πλευράς στίχων δεν υπάρχουν ουσιαστικές αλλαγές.

Λογικό είναι. Άμα αλλάξει η θεματολογία των στίχων, θα αλλάξει και ο προορισμός του συγκροτήματος, κατά κάποιο τρόπο.

Βασικά, εμείς δε θέλουμε να αλλάξει αυτό. Δεν μπορούμε να φανταστούμε π.χ. ότι θα γράψουμε έναν ποπ στίχο. Αν συμβεί αυτό, δε θα είμαστε πια οι Panx Romana.

Ας ξαναγυρίσουμε λοιπόν στο προηγούμενο ερώτημα. Πιστεύετε ότι οι Panx Romana δεν είναι πια τόσο πολύ “Panx”,όπως ήταν στο ξεκίνημα,δηλαδή ότι η μουσική τους έχει γίνει πιο πολύπλοκη;

Φυσικά και υπάρχουν διαφορές από τον πρώτο μέχρι τον τρίτο δίσκο, και περισσότερο στον τρίτο δίσκο-δηλαδή πιο πολύπλοκες συνθέσεις. Αλλά δε νομίζουμε πως ξεφεύγουμε τόσο πολύ από το βασικό μουσικό στίγμα μας. Υπάρχουν οι επιρροές που αναφέραμε προηγουμένως, αλλά πάντα μέσα στη λογική του πανκ-τουλάχιστον από την άποψη της ενορχήστρωσης/εκτέλεσης.

Την ελληνική σκηνή πώς τη βλέπετε-τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το πανκ;

Ως μουσική σκηνή γενικά, είναι υγιής. Αλλά αν το εξειδικεύσουμε το πράγμα, δηλαδή σχετικά με το δικό μας μουσικό στίγμα, βλέπουμε ότι τα συγκροτήματα που έχουν να πουν κάτι λιγοστεύουν μέρα με τη μέρα. Μιλάμε φυσικά για συγκροτήματα που χρησιμοποιούν το πανκ ως πυρήνα και από εκεί και πέρα βάζουν και άλλα στοιχεία. Ενώ σε όλη την Ευρώπη γίνεται πανικός από πανκ και χάρντκορ συγκροτήματα, στην Ελλάδα λιγοστεύουν. Η τοπική σκηνή δεν ενδιαφέρεται για κοινωνικοπολιτικά προβλήματα που εδώ στην Ελλάδα είναι τόσο πολλά. Έτσι πολλά συγκροτήματα που ξεκίνησαν με το ίδιο με εμάς στίγμα είτε κατέληξαν σε αγγλόφωνο στίχο είτε σε ένα πιο αδιάφορο μουσικό είδος, ή ακόμα δεν ασχολούνται πλέον καθόλου.Σ΄ αυτό συντελούν και τα media καί κυρίως οι ροκ ραδιοσταθμοί και περιοδικά που ωθούν σ'ένα πιο επίπεδο ιδεολογικά μουσικό τοπίο.

Μια και ο λόγος για αγγλόφωνο στίχο, υπάρχει καμιά βλέψη για το εξωτερικό, γενικά;

Στο παρελθόν κάποια προοπτική είχε βρεθεί. Είχαμε κάνει σχεδόν όλα τα κομμάτια από το LP ΑΝΤΑΡΤΕΣ ΠΟΛΕΩΝ με αγγλικό στίχο, είχαμε επαφή με μια εταιρεία που εδρεύει στην Ελβετία, την BLACK CAT, ήρθε ο υπεύθυνος της εταιρείας εδώ, μας άκουσε, του αρέσαμε, ήθελε να βγάλει ένα δίσκο-στα αγγλικά βέβαια-, αλλά στην πορεία αισθανθήκαμε ότι δε μας ταίριαζε. Όχι ότι το αποτέλεσμα δεν ήταν καλό, απλώς δε μας έβγαινε τόσο καλά όσο αυτό που κάνουμε εδώ, στα ελληνικά και στον τόπο μας.

Εννοείτε ότι θέλετε να παραμείνετε ένα καθαρά ελληνικό συγκρότημα, ένα συγκρότημα που ανήκει στην Ελλάδα;

Επειδή ένα από τα συστατικά του συγκροτήματος είναι ο ελληνικός στίχος-χωρίς αυτόν χάνεται ένα μεγάλο κομάτι από ό,τι χαρακτηρίζει τους Panx Romana, αισθανόμαστε ότι δε θα έχουμε τι να πούμε στους έξω. Υπάρχουν βέβαια κάποια πράγματα κοινά, για τα οποία μπορείς να μιλήσεις, αλλά πιστεύουμε πως στο εξωτερικό υπάρχουν τόσες χιλιάδες συγκροτήματα που έχουν να πουν περισσότερα από εμάς. Θα ήμασταν ευτυχείς αν μπορούσαμε να παίζουμε περισσότερο στην επαρχία, να φτάσουμε ίσως και σε κάποια χωριά. Θα μας ταίριαζε πολύ περισσότερο από το να κάνουμε έστω και μια συναυλία στο εξωτερικό. Μόνο αν ήταν να παίξουμε σε κάποιο φεστιβάλ πανκ, όπως αυτό που έγινε στήν Αγγλία πρόσφατα -ένα τριήμερο, όπου παίξανε συγκροτήματα από όλο τον κόσμο- θα το βλέπαμε θετικά, έστω και για την ιστορία του πράγματος. Δεν μπορούμε να το δούμε διαφορετικά και εξάλλου ας μην ξεχνάμε ότι όλοι μας είμαστε τριαντάρηδες, δε ζούμε από τη μουσική μας, όλοι έχουμε τις προσωπικές μας δουλειές και για να κάνεις κάτι τέτοιο πρέπει να τα παρατήσεις όλα.

Έχετε σκεφτεί να κάνετε κάποια οργανωμένη περιοδεία σε όλη την Ελλάδα;

Υπάρχει ένα πρόβλημα μ΄εμάς: ο στίχος. Επειδή είναι καυστικός σε κάποια θέματα που ίσως ενοχλούν κάποιες δημοτικές ή κοινοτικές Αρχές, πιστεύω πως δεν μπορεί να ευδοκιμήσει κάτι τέτοιο για τους Panx Romana. Μπορούν να το κάνουν π.χ. οι Τρύπες ή τα Ξύλινα Σπαθιά, ακόμα και οι Λευκή Συμφωνία ή οι Magic De Spell, αλλά όχι εμείς. Δηλαδή αν ένας δήμος έχει να διαλέξει ανάμεσα σε όλα αυτά τα συγκροτήματα, σε καμιά περίπτωση δε θα διαλέξει εμάς, και αυτό όχι για λόγους δημοτικότητας, αλλά επειδή θα προτιμήσει κάτι πιο “ακίνδυνο”, με πιο ήπιο στίχο. Όσες συναυλίες κάνουν οι Panx Romana στην επαρχία γίνονται σε συνεργασία με λύκεια, πανεπιστήμια ή διάφορες παρέες πιτσιρικάδων. Πολύ λίγες συναυλίες έχουν γίνει μετά από απευθείας συνεννόηση π.χ.με μαγαζιά.

Δηλαδή συναντάτε αντίδραση ακόμα και από ιδιοκτήτες μαγαζιών στα οποία πηγαίνει νεολαία;

Οι ιδιοκτήτες αυτοί είναι κατά κανόνα μεγάλοι άνθρωποι που έχουνε κάνει μια επιχείρηση. Θέλουν να βγάλουν λεφτά. Είναι πολύ μακριά από τη λογική των Panx Romana. Όσο μακριά είναι από τα παιδιά τους, άλλο τόσο είναι και από εμάς. Γιατί πιστεύουμε ότι οι Panx Romana είναι ένα εφηβικό συγκρότημα, έτσι ξεκίνησε και κάπου εκεί έχει μείνει.

Υπήρξε περίπτωση να πάτε σε δισκογραφική εταιρεία και να μη σας δεχτούν λόγω του στίχου σας;

Ναι, συγκεκριμένα στο LP ΔΙΑΤΑΡΑΞΗ ΚΟΙΝΗΣ ΗΣΥΧΙΑΣ, όπου ένα από τα κομμάτια μας,το “Έλληνες”, λογοκρίθηκε και κόπηκαν κάποιες λέξεις. Αυτό φαίνεται στο δίσκο, αν τον ακούσει κάποιος προσεκτικά. Μετά από αυτό το συμβάν, για ό,τι βγάλαμε δώσαμε εικονικούς στίχους.

Με τις δισκογραφικές εταιρείες πως τα έχετε πάει μέχρι τώρα;

Κατά κάποιο τρόπο ήμασταν τυχεροί, μπήκαμε σε μια καλή συλλογή το '84, στη ΔΙΑΤΑΡΑΞΗ ΚΟΙΝΗΣ ΗΣΥΧΙΑΣ. Αυτό μας βοήθησε πάρα πολύ στην περαιτέρω πορεία μας. Μετά πήγαμε στη WIPE OUT RECORDS. Ήμασταν τυχεροί στη συνεργασία μας με την εταιρεία αυτή, γιατί ο Θόδωρος Κρίθαρης και ο Γρηγόρης Βάιος, τα δύο παιδιά που την έχουν, μας βοήθησαν, είμαστε σαν μια οικογένεια όλα αυτά τα χρόνια, ιδίως με τον Θόδωρο, και η συνεργασία αυτή μέχρι σήμερα είναι άψογη. Μάλιστα αυτές τις μέρες ανανεώθηκε κατά κάποιο τρόπο το προφορικό μας “συμβόλαιο” -γιατί δεν υπάρχει γραπτό συμβόλαιο, αλλά αμοιβαία εμπιστοσύνη- για μερικά χρόνια ακόμα.

Σε μεγάλες εταιρείες, πολυεθνικές, κάνατε κάποια κρούση;

Είναι αντίθετο με την ιδεολογία του συγκροτήματος. Έπειτα, στην ανεξάρτητη WIPE OUT έχουμε πλήρη ελευθερία, π.χ. θέλουμε να βάλουμε μέσα στο δίσκο το περιοδικό μας,τον ΚΙΤΡΙΝΟ ΤΥΠΟ,μπορούμε να το κάνουμε. Κανένας δε μας υποδεικνύει τι να κάνουμε και έτσι δεν υπάρχει λόγος να πάμε σε κάποια μεγάλη εταιρεία, όπου θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα. Αλλά ούτε και ως άτομα και ούτε ως συγκρότημα θέλουμε κάτι τέτοιο.

Πώς βλέπετε το μέλλον των Panx Romana γενικά;

Κοίταξε, δεν υπάρχει διάθεση να τα παρατήσουμε, τουλάχιστον προς το παρόν. Είμαστε δεκαπέντε χρόνια συγκρότημα, η όρεξη υπάρχει. Έπειτα, συμβαίνει και κάτι περίεργο με αυτό το συγκρότημα: δεν το “πάμε” εμείς στην πορεία του, αντίθετα αυτό μας “πηγαίνει”. Για παράδειγμα, είδες τώρα πόσο καιρό πριν λέγαμε να βρεθούμε να κάνουμε αυτή την κουβέντα και είμαστε τώρα στο παρά πέντε να προλάβουμε τη στήλη. Έτσι είμαστε και με το συγκρότημα, δηλαδή θα πρέπει κάτι να μας πιέσει πολύ για να το κάνουμε. Αλλά αυτό δεν έχει να κάνει με το αν έχουμε ή όχι όρεξη, απλώς είναι οι συνθήκες τέτοιες. Ιδέες υπάρχουν, τόσο μουσικά όσο και στιχουργικά, δε βλέπουμε να έχουμε αλλάξει από τότε που ήμασταν δεκαέξι χρονών σχετικά με όσα λέγαμε και παίζαμε και με τον τρόπο που ζούσαμε, δεν υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές και δε βλέπουμε πώς αυτό θα μπορούσε να αλλάξει στο εγγύς μέλλον. Οπότε, οι Panx Romana θα κρατήσουν το στίγμα τους για αρκετά χρόνια ακόμα. Και επειδή υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν ότι, αν ένα συγκρότημα σαν εμάς κάνει κάποιο δίσκο,είναι “πουλημένο” κατά κάποιο τρόπο, θέλουμε να πούμε εδώ πως οτιδήποτε και να κάνουμε, π.χ. ένα videoclip, δεν πρόκειται να ξεφύγουμε από την ιδεολογία μας. Απλώς ο δίσκος ή το videoclip χρησιμοποιούνται για να πούμε κάποια πράγματα σε περισσότερο κόσμο, και κυρίως για να φτάσουμε σε πιο απομονωμένες περιοχές.

Τι θα είχατε να πείτε στα καινούρια συγκροτήματα που τώρα ξεκινάνε την πορεία τους;

Αυτό που λέμε πάντοτε, ότι πρέπει να υπάρχει επιμονή σε αυτό που κάνουν και να το κρατήσουν όπως το ξεκινάνε. Καί ο χρόνος τελικά θα τους δικαιώσει.

Αν, με κάποιο τρόπο, γινόσασταν ροκ σταρ, πασίγνωστοι, πως θα το αντιμετωπίζατε; Τι θα σήμαινε για σας;

Απλούστατα τίποτα. Γιατί ακόμα και τώρα, που έχουμε κάποια δημοτικότητα, φερόμαστε πολύ απλά. Ακόμα και στις παρέες μας, ποτέ δε συζητάμε για το συγκρότημα. Δε το θεωρούμε σαν μια “στέγη” που μας δίνει την ασφάλεια να λέμε ότι είμαστε “κάτι παραπάνω” από τα παιδιά που μας ακούνε. Αντίθετα, το θεωρούμε σαν ένα μέσο για να διασκεδάσουμε, να εκτονωθούμε, να δώσουμε τα μηνύματά μας, τη μουσική μας άποψη και να έχουμε μια επαφή με τον κόσμο. Και αυτή η σχέση είναι που μας γεμίζει. Αν υπάρξει πρόβλημα σε αυτή τη σχέση, αυτό ίσως να γίνει και ο λόγος που το συγκρότημα θα πάψει να υπάρχει. Δε γίναμε γνωστοί από διαφημίσεις στα media ούτε από φανταχτερή και έντονη προώθηση των δίσκων μας από τις εταιρείες, αλλά με τη διάδοση των κασετών και των δίσκων μας από χέρι σε χέρι, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια. Η διαφήμιση είναι ο κόσμος που σε ακούει. Αν πάψει αυτό, θα πάψει να υπάρχει και το συγκρότημα. Εμείς, όσο μας πηγαίνει το συγκρότημα, θα πηγαίνουμε.

Η ώρα όμως έχει περάσει και οι Panx Romana πρέπει νά φύγουν. Έτσι, κλείνουμε εδώ αυτή τη συνέντευξη, με την ευχή να συνεχίσουν για πολλά χρόνια ακόμα να είναι δίπλα μας για να μας θυμίζουν με τον ήχο και τo στίχο τους αυτά που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε.