Το Πλανητικό μας Σύστημα

- Δίας -


Ο Δίας είναι ο πέμπτος πλανήτης από τον Ήλιο και κατά πολύ μεγαλύτερος από όλους τους άλλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Μάλιστα η μάζα του είναι διπλάσια της μάζας όλων των άλλων πλανητών συγκεντρωμένων μαζί, και 318 φορές μεγαλύτερη από τη μάζα της Γης. Στην παρατήρηση είναι προσιτά μόνο τα εξωτερικά στρώματα της ατμόσφαιράς του, ενώ η περιστροφή του είναι διαφορική, δηλαδή η ζώνη του ισημερινού περιστρέφεται ταχύτερα από ζώνες που βρίσκονται σε μεγαλύτερα πλάτη !

Ο Δίας είναι το τέταρτο λαμπρότερο αντικείμενο στο γήινο ουρανό (μετά τον Ήλιο, τη Σελήνη και την Αφροδίτη - μερικές φορές ο Άρης είναι λαμπρότερος) και είναι γνωστός από τα αρχαία χρόνια. Το 1610, ο Γαλιλαίος ανακάλυψε τους τέσσερις μεγάλους δορυφόρους του Δία, την Ιώ, την Ευρώπη, το Γανυμήδη και την Καλλιστώ.


Στη φωτογραφία φαίνονται οι τέσσερις δορυφόροι του Δία.

Ο δίσκος του Δία παρουσιάζει ζώνες από νέφη λευκά, ερυθρά και κίτρινα, που είναι παράλληλες προς τον Ισημερινό και που χωρίζονται από σκοτεινές ταινίες, που δημιουργούνται από ανοδικές ατμοσφαιρικές κινήσεις. Ανάμεσά τους δημιουργούνται μικρές και μεγάλες δίνες. Τα ζωηρά χρώματα που παρατηρούνται στα νέφη του Δία οφείλονται πιθανώς σε χημικές αντιδράσεις των στοιχείων της ατμόσφιαρας του Δία (ίσως αντιδράσεις με θείο του οποίου οι ενώσεις λαμβάνουν διάφορα χρώματα). Η θερμοκρασία της ατμόσφιαρας του Δία είναι - 145°C , τιμή που είναι μεγαλύτερη από την υπολογιζόμενη με βάση την απόστασή του από τον Ήλιο, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχει μια εσωτερική πηγή ενέργειας.

Ο Δίας είναι ένας πλανήτης αποτελούμενος σχεδόν εξ’ ολοκλήρου από αέρια. Η ατμόσφαιρά του περιέχει περίπου 90% υδρογόνο και σε μικρότερα ποσοστά αμμωνία, μεθάνιο, θειούχο αμμώνιο και φωσφορούχες ενώσεις. Στο εσωτερικό του Δία υπάρχει ο θερμότατος πυρήνας του ( περιπου 30.000°C )που κατά πάσα πιθανότητα είναι πετρώδης με μάζα 10πλάσια της Γης. Γύρω από τον πυρήνα υπάρχει ένας μανδύας από πυκνότατο υδρογόνο, που κάτω από την τεράστια πίεση που του ασκείται από τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας βρίσκεται σε μια ιδιόμορφη και ενδιαφέρουσα κατάσταση. Δηλαδή, η πυκνότητα και η υφή του υδρογόνου μεταβάλλονται ριζικά από την ψυχρή επιφάνεια του Δία μέχρι το θερμότατο πυρήνα του. Έτσι, όταν η πίεση ξεπερασει τα 3000 Katm , τότε η πυκνότητα του υδρογόνου γίνεται περίπου ίση με αυτή του νερού και το υδρογόνο αποκτά μερικές από τις ιδιότητες των μετάλλων και ονομάζεται μεταλλικό υδρογόνο . Το μεταλλικό υδρογόνο εμφανίζει αγωγιμότητα, στην οποία οφείλεται και το μαγνητικό πεδίο που εμφανίζει ο Δίας.

Το πιο εντυπωσιακό φαινόμενο στην επιφάνεια του Δία είναι η Μεγάλη Ερυθρή Κηλίδα, ένας τεράστιος ελλειψοειδής σχηματισμός, διαστάσεων 15,000 Km επί 40,000 Km, ο οποίος είναι ορατός συνεχώς από το 1831, παρά τις συνεχείς μεταβολές στη θέση και στη λαμπρότητά του. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα μόνιμο κατακόρυφο ατμοσφαιρικό στρόβιλο, του οποίου η κορυφή βρίσκεται πολυ πιο πάνω από τα γειτονικά νέφη και είναι αρκετά πιο ψυχρή. Παρόμοιες δομές έχουν παρατηρηθεί στον Κρόνο και τον Ποσειδώνα. Η ακριβής εξήγηση αυτού του φαινομένου παραμένει ακόμη αναπάντητη. Η φωτογραφία λήφθηκε από τον Voyager 1 στις 25 Φεβρουαρίου 1979.

Η φωτογραφία αυτή της Μεγάλης Ερυθρής Κηλίδας έχει ληφθεί 4 μήνες μετά την πρώτη φωτογραφία. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η περιοχή έχει μεταβληθεί σημαντικά γύρω από την κηλίδα. Στο βόρειο άκρο, μπορείτε να διακρίνετε ένα άσπρο νέφος που εκτείνεται ως ανατολικά της κηλίδας. Η παρουσία αυτού του νέφους έχει ως αποτέλεσμα τη διαφορετική μορφή της κηλίδας .

   
Δύο ακόμη χρωματισμένες εικόνες
της Μεγάλης Ερυθρής Κηλίδας.

Ο μεγάλος αυτός καφέ ελλειψοειδής σχηματισμός είναι πιθανόν να είναι το ανώτερο και ψυχρότερο στρώμα ενός νέφους με θερμότερες περιοχές. Τέτοιου είδους σχηματισμοί, δεν είναι σπάνιοι στην επιφάνεια του Δία και έχουν χρόνο ζωής περίπου ένα με δύο χρόνια. Πάνω από το σχηματισμό υπάρχει η απαλή Βόρεια πορτοκαλί ζώνη, την οποία διατρέχουν άνεμοι ταχύτητας 120 m/sec (350 χλμ/ώρα).

Δακτύλιοι στο Δία

Μετρήσεις από τα Pioneer 10 και 11 έδειξαν ότι ο Δίας έχει γύρω του ένα μικρό σύστημα δακτυλίων παρόμοιο με του Κρόνου. Η ανακάλυψη των δακτυλίων ήταν τελείως απροσδόκητη, γιατί κανείς δε πίστευε ότι ο Δίας θα μπορούσε να έχει δακτύλιους. Οι δακτύλιοι είναι σκουρόχρωμοι και πιθανώς αποτελούνται από πολύ μικρά σωματίδια. Τα σωματίδια αυτά δεν παραμένουν για πολύ στους δακτυλίους, γεγονόςπου σημαίνει ότι οι δακτύλιοι ανανεώνονται συνεχώς. Οι μικροί δορυφόροι Μήτις και Αδράχτι είναι οι πιθανές πηγές των σωματιδίων.

Ο δορυφόρος Ιώ

Η επιφάνεια της Ιώς είναι πλούσια σε θειούχες ενώσεις. Εμφανίζει ηφαιστειακή δραστηριότητα η οποία οφείλεται στις βαρυτικές αλληλεπιδράσεις με το Δία και την Ευρώπη, τον άλλο δορυφόρο. Οι μαύρες κηλίδες οφείλονται στη λάβα και έχουν θερμοκρασία 200°C. Η Ιώ έχει διάμετρο 3630 Km.

Στη φωτογραφία μπορείτε να διακρίνετε μια ηφαιστειακή έκρηξη στην επιφάνεια της Ιώς. Στερεό υλικό εκτοξεύθηκε σε ακτίνα 160 Km, που σημαίνει ότι η ταχύτητα εκτόξευσης από το ηφαίστειο πλησίασε τα 1920 Km ανά ώρα !


Η μπλε και άσπρη αναλαμπή που φαίνεται στην επιφάνεια της Ιώς οφείλεται στην έκρηξη του ηφαιστείου Loki. Η φωτογραφία λήφθηκε από το Voyager 2, τον Ιούλιο του 1979.

Η έκρηξη που βλέπετε εδώ προέρχεται από το όρος Προμηθέας. Η έκρηξη εκτείνεται σε μήκος 300 Km σε διάμετρο και 50 Km ύψος.

Ο δορυφόρος Ευρώπη

Η Ευρώπη έχει μέγεθος περίπου ίσο με της Σελήνης και πιστεύεται ότι η επιφάνειά της αποτελείται από στρώματα πυριτίου που είναι σκεπασμένη με ένα στρώμα πάγου πάχους 100 Km . Οι ρωγμές που διακρίνονται υποδηλώνουν ότι το στρώμα πάγου έχει σχεδόν θρυμματιστεί. Η έλλειψη βουνών, ηφαιστείων, κρατήρων και γενικά ανωμαλιών στην επιφάνεια της Ευρώπης, επιβεβαιώνει την άποψη ότι καλύπτεται από στρώμα πάγου και μάλιστα υποδηλώνει ότι η κρούστα αυτή είναι σχετικά πρόσφατα σχηματισμένη.

Στη δεύτερη φωτογραφία βλέπετε το νότιο πόλο της Ευρώπης.



Ο δορυφόρος Γανυμήδης

Το εσωτερικό του Γανυμήδη αποτελείται από ένα βραχώδη πυρήνα στο μέγεθος της Σελήνης, που καλύπτεται από ένα στρώμα πάγου με την ίδια περίπου μάζα. Εφόσον η επιφάνεια του Γανυμήδη αποτελείται από πάγο, οποιαδήποτε ανωμαλία στην επιφάνεια έχει αναγκαστικά καταρρεύσει. Η συχνή εναλλαγή σκοτεινών και φωτεινών περιοχών υποδηλώνει ότι η κρούστα πάγου είχε πολλαπλές ρωγμές που καλύφθηκαν από παγωμένα ηφαιστειακά υγρά. Ο Γανυμήδης έχει περίπου το μέγεθος του Άρη με 5280 Km διάμετρο.

Η φωτογραφία δείχνει ένα κρατήρα με ηφαιστιογενές υλικό. Το σκούρο φόντο είναι μια αρχαία περιοχή κρατήρων - το αρχαιότερο υλικό στον Γανυμήδη.



Ο δορυφόρος Καλλιστώ

Η Καλλιστώ αποτελείται από βραχους και πάγο και η επιφάνειά της έχει πολυάριθμους κρατήρες. Ο μεγαλύτερος από αυτούς είναι η κοιλάδα Valhalla, ένας κρατήρας 2748 Km. Οι κρατήρες της Καλλιστώ φαίνονται σαν φωτεινά ή σκοτεινά σημεία στην επιφάνειά της.


Το 1994, ο κομήτης Shoemaker-Levy 9 προσέκρουσε στην επιφάνεια του Δία με φαντασμαγορικά αποτελέσματα. Το υλικό από τη σύγκρουση ήταν ορατό γαι λενα περίπου χρόνο μετά τη σύγκρουση. Παρακάτω φαίνονται μερικές από τις φωτογραφίες που απαθανάτισαν το γεγονός.


<-- (προηγούμενη σελίδα)

(c) Κυβερνογράφοι - All rights reserved